Doğaçlama sanılanın aksine kafandan komik bir şeyler uydurmak demek değildir. Doğaçlama partnerin ya da partnerlerin ile ya da tek başınayken o anda kalarak her şeye hazır olmak, çevrende olup bitenle direkt ilişki kurarak hareket etme halidir. ‘Zeki’ ya da ‘komik’ olmak gibi etiketlerin peşinde koşmaksızın, egonu bir kenara bırakarak kendini akışa bırakmaktır. Çevreyle direkt ilişki ise üç boyutta gerçekleşir; fiziksel, entelektüel ve sezgisel. Doğaçlamanın Amerikalı annesi Viola Spolin’in tekniği bize şu anda olmak, spontanlık, ekip çalışması, yaratıcılık, sezgisel farkındalık gibi konuları, üzerinde pratik yapılabilir hale getirerek onları deneyimlememizi, hem sahne hem de günlük hayatımıza katmayı amaçlar.
Vizyonum, sezgilerin erişilebilir olduğu bir dünya! – Viola Spolin
İşte Spolin Doğaçlamasının başlıca prensipleri;
Gör ve Görül
Oyun/Çalışma arkadaşlarına bakman yetmez onları görmeye çalış. Senin onları görmen demek onların da seni görmesine izin vermen demek.
Ekipteki rolün ne kadar büyük ya da küçük olursa olsun, orada olmanın bir nedeni var. Sahne fotoğrafının, ekibin, toplantının, iş hayatının bir parçası ol. Tıpkı bir rönesans tablosu gibi her küçük ayrıntı birbirini desteklediği için oradadır. Görünür olmak kadar birbirini görmek de resmin bütününü anlamlı kılar.
Etiketsiz Gör
Şimdi de oyun/ekip arkadaşlarını etiketlendirmeden gör. Belki de rütbe, makam ve sıfatlar sadece birer etiketten ibaret. Gereksiz etiketleri kaldırdığında daha rahat ve kendin gibi iletişim kurduğunu göreceksin.
Evet de! Evet ve…
İyi liderler ve ekip elemanları sınırlar arasında rahatlıkla geçiş yaparak odadaki tüm fikirlere ve perspektiflere ilgi ve heyecan duyarak yaratıcılığı, fikir paylaşımını dolayısıyla inovasyonu körükler. Olasılıklara kapı açar. Doğaçlamanın en mühim kuralı partnerinin sana sunduğu öneriye Evet demek ve sonra kendinden bir parça ekleyerek yoktan bir öyküyü var etmektir.
Hazırlıksız olmaya hazır ol!
Doğaçlama oyuncuları en ufak fırsatta bir araya gelir ve oyunlar oynarlar. Yaratıcı deneyimin içine tekrar tekrar girmek oyuncuyu hazırlıksız olmaya hazırlar. Atölye çalışmaları ya da grup provalarında edinilen deneyimler ancak alışkanlığa dönüştüğü zaman günlük hayatın bir parçası olan davranışları ve hayata bakışı değiştirir. Tıpkı spor salonuna gitmek gibi açık iletişim kasları bulunan her fırsatta geliştirilmelidir.
Partnerini mükemmelleştir
İyi oyuncular sahnede kendini iyi göstermeye çalışmak yerine partnerini mükemmelleştirmekle meşgul olur. Çünkü bu onların oyunlarına pozitif etkilerle geri dönecektir. İyi yöneticiler kendilerini yüceltmektense beraber çalıştıkları kişileri, ortamı, yarattıkları ürünü mükemmelleştirmekle meşguldürler.
Birbirini destekleyen yapıcı davranışlar aranıyor! Küçümseyen bakışlara yer yoktur.
Anlatma, göster!
Amerikalıların ünlü deyimi; Bir resim bin kelimeye bedeldir der. Bazen kendini ortaya atıp bir örnek teşkil etmek bin kelimeye bedeldir. Çoğu zaman harekete geçerek atılan fiziksel adımlar yapılan yorumlardan daha etkilidir. Yaptığınız işe inanç fiziksel varlığınızla hissedildiğinde bulaşıcı olacaktır.
Spesifik olmak (Belirlilik) senin dostun
Usta doğaçlamacı, Oscarlı yönetmen Mike Nichols New York’taki derslerimizde izlediği birçok sahnenin sonunda tek bir cümleyi tekrarlardı; Spesifiklik dostunuz, genellemeler düşmanınızdır. Kurduğunuz iletişimde detaylara özen gösterdiğiniz kadar, açıklığınıza, ifade ve tonunuza da özen gösterin. Doğru bir iletişimle anlattıklarınız ortak bir anlaşma yaratarak çalışma ortamınıza uyum ve verim kazandıracaktır.
Kafanın içinden çık ve kendini boşluğa bırak!
Tüm bu prensipler siz kafanızın içinden çıkıp kendinizi boşluğa bırakmadığınız sürece tamamlanamaz. Boşlukta olmak işiniz/odağınızla hem entellektüel, hem fiziksel hem de sezgisel olarak ilişkiye girip tüm olasılıklara cesurca kapılarınızı açmak demektir. Bu riskli görünen boş alanda yukarıda sıraladığımız her madde kritik bir rol oynar ve size destek olur. Bazen yaratıcılık için kafanızın içine boşluk koymanız gerekir. Bilinenden (Ya da bilindiği sanılandan) uzaklaşıp geniş çevreyi algılamak size taze bir nefes aldıracaktır. Bu doğaçlamanın olmazsa olmazı spontanlığı ortama taşıyacak.
Spolin doğaçlamasıyla, egzersiz ve oyunlardaki meseleleri grupça çözerken bir yaratım süreci içine gireriz. Bu süreç bize yukarıda sıralanan prensipleri deneyimleyerek öğrenme fırsatı sunar. Spolin’e göre herkes deneyimle ve deneyerek öğrenir, ve asıl yetenek sanılanın aksine bazı kişilerde olup bazılarında olmayan bir sırda değil, deneyimlemeye açık olmakta yatar. Bu bakışla hayatımız ve kariyerimiz bir ilerleme ve yaratma sürecidir. Spolin’in neşeli ve eğlenceli pratik oyunları, herkesi oyuna dahil eden demokratik dili, otoriteyi ortadan kaldıran çalışma yapısı korku ve çekinceleri bir kenara bırakıp kendini oyuna atarak farkında olmadan bir öğrenme yaratır.
Oyuna siz de katılın!
“Spolin Doğaçlama Tekniği özünde kişinin kendi potansiyelini keşfetmesi ve yaratıcı ifade üzerine kurulu. Bu sebeple hem Türkiye hem de New York’taki eğitimlerimize oyuncuların yanı sıra eğitmenler, terapistler, ve kişisel ifade üzerine yoğunlaşmak isteyenler de katıldı. Bu defa oyunculuk atölyelerinden ayrı olarak tekniğin tam da bu kısmına yoğunlaştığımız bir eğitim açmaya karar verdik.” diyor Ege Maltepe.
Spolin Doğaçlaması ile 2007’de tanıştım. New York’taki oyunculuk okuluna başladığımda korkulu rüyam doğaçlama derslerinde ‘Ne diyeceğim?’ di. Yazılı teksti ezberleyip oynamak bir nebze mümkün görünüyordu, ama doğaçlamak?! Hele hiç güvenmediğim ingilizcemle karşıdaki oyuncunun ne dediğini anlamazsam ne olacaktı?! Tüm bu korkularla ilk dersler başladı. Fakat dersler başlar başlamaz korkularım nereye gittiler bilmiyorum ama kendimi inanılmaz eğlenirken, karnım patlayana kadar gülerken, ve bazen de tüylerimi ürpertecek deneyimler yaşarken buldum. Daha sonraları anladığım; önemli olan neyi ne kadar bildiğin değil, bildiğin ve bilmediklerinle rahat olmandı.